Hoge Raad 8 september 2023: Ook bedrijven beschermd tegen onredelijk bezwarende bedingen

In een recent arrest ¹ heeft de Hoge Raad nogmaals bevestigd dat niet alleen consumenten een beroep kunnen doen op de wettelijke bescherming ten aanzien van onredelijk bezwarende bedingen uit algemene voorwaarden.

De wetgever heeft consumenten – kort gezegd: personen die niet bedrijfsmatig handelen – enige bescherming gegeven als het gaat om oneerlijke artikelen in algemene voorwaarden. In het Burgerlijk Wetboek zijn twee lijsten opgenomen – de zwarte en de grijze lijst – die aangeven welk soort artikelen mogelijk onredelijk bezwarend zijn en daarmee niet geldig voor consumenten. Zo mag niet worden afgesproken dat een overeengekomen prijs binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst zomaar mag worden verhoogd, tenzij de consument de overeenkomst dan mag ontbinden.

Bedrijven kunnen over het algemeen geen beroep doen op deze beschermende artikelen uit de wet. Dat kan anders liggen als de positie van het bedrijf grote gelijkenis vertoont met die van een consument. In dat geval is sprake van de zgn. ‘reflexwerking’. In dat geval kan ook bij een bedrijf worden meegewogen dat een van deze ‘verboden’ bedingen in de algemene voorwaarden is opgenomen. Of sprake was van reflexwerking in specifieke gevallen bleek telkens sterk afhankelijk van de beoordeling van de lagere rechter.

De Hoge Raad bevestigt nu een regel over wanneer een bedrijf nadere bescherming verdient. Wanneer een bedrijf een overeenkomst sluit, maar de betreffende overeenkomst geen betrekking heeft op de eigenlijke activiteiten van het bedrijf zelf, zal de positie van het bedrijf eerder een grote gelijkenis tonen met die van een consument. In een dergelijk geval kan dus sneller worden aangenomen dat getoetst mag worden aan de zwarte of grijze lijst. Daarmee is de bescherming van met name kleine bedrijven die handelen op voor hen onbekende gebieden flink verbeterd.