Hoge Raad 25 augustus 2023: Haviltex-maatstaf mag contractueel worden uitgesloten

De Hoge Raad heeft op 25 augustus 2023 bepaald dat contractueel mag worden afgesproken dat bij de uitleg van het contract alleen naar het geschreven woord wordt gekeken. Van alle andere omstandigheden mag worden geabstraheerd.

In 1981 bepaalde de Hoge Raad dat bij de uitleg van de partijbedoelingen bij schriftelijke overeenkomsten alle feiten en omstandigheden van belang kunnen zijn (het Haviltex-criterium). Op zichzelf terecht, want het komt bijvoorbeeld vaak voor dat mondeling een invulling aan een schriftelijke overeenkomst wordt gegeven waardoor de partijbedoelingen niet meer uitsluitend uit het contract blijken.

De keerzijde is dat de waarde van het geschreven woord makkelijk ter discussie kan worden gesteld; ‘er staat wel X, maar we bedoelden Y’.

In de vandaag door de Hoge Raad beoordeelde zaak ging het om een contract waarin staat dat, in afwijking van het Haviltex-criterium, de letterlijke tekst van de overeenkomst prevaleert boven eventuele partijbedoelingen, zodat de rechter de bepalingen uit de overeenkomst uitsluitend grammaticaal dient uit te leggen en toe te passen. In cassatie werd o.a. geklaagd dat een dergelijke afspraak in strijd is met het recht omdat hiermee de ’toepasselijkheid van de redelijkheid en billijkheid’ buiten werking worden gesteld.

De Hoge Raad heeft vandaag deze klacht verworpen en bepaald dat het is toegestaan om contractueel een eigen uitlegmaatstaf af te spreken. Daarmee komt de Hoge Raad tegemoet aan de praktijkbehoefte en lagere rechtspraak, waarin dergelijke afspraken eerder al werden toegestaan.

Wat dit betekent is dat we waarschijnlijk een toename gaan zien van contracten met een eigen uitlegmaatstaf met de strekking dat bij de uitleg van de partijbedoelingen wordt geabstraheerd van alles behalve wat op papier staat en niet voor meerdere uitleg vatbaar is.

[1] Hoge Raad 25-08-2023 ECLI:NL:HR:2023:1131