Invoering Wet Aanpak Schijnconstructies

op 2015-05-30

Begin maart 2015 heeft de Tweede Kamer unaniem ingestemd met de invoering van de Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS). De beoogde datum van inwerkingtreding van deze wet is 1 juli 2015.
De WAS is een uitvloeisel van het in april 2013 afgesloten Sociaal Akkoord waarin de sociaal partners en de regering overeenkwamen een einde te maken aan misstanden op de arbeidsmarkt zoals uitbuiting, onderbetaling van werknemers en oneerlijke concurrentie.

De wet bestaat uit de volgende onderdelen:

Ketenaansprakelijkheid voor werkgevers en opdrachtgevers voor het CAO-loon. Niet alleen de werkgever maar ook de opdrachtgever wordt aansprakelijk voor betaling van het CAO-loon. Opdrachtgevers die weten of kunnen weten dat een werknemer wordt onderbetaald, kunnen aansprakelijk worden gesteld en bij ernstige onderbetaling kan de werknemer de hoofdopdrachtgever na zes maanden aansprakelijk stellen.
Onderbetaalde werknemers – en de vakbonden – krijgen op deze wijze meer mogelijkheden om onderbetaling/achterstallig loon te incasseren.
Maatregelen ter verbetering van de handhaafbaarheid op de Wet Minimum Loon (giraal uitbetalen, beperken van verrekening en inhouding van kosten, inrichting van de loonstrook). Werknemers dienen het volledige minimum loon uitbetaald te krijgen en werkgevers mogen niet langer een deel van het minimum loon als onkostenvergoeding uitbetalen of bedragen in houden op het minimum loon. Hierdoor kunnen in de praktijk voorkomende constructies worden aangepakt waarmee wordt getracht minder belasting of sociale premies af te dragen. Ook kosten zoals huisvesting of zorgverzekering mogen niet op het salaris worden ingehouden. Verder is geregeld dat loonstroken transparant moeten worden ingericht en mag het minimum loon niet contant worden uitbetaald.
De Inspectie SZW krijgt ruimere mogelijkheden tot openbaarmaking van inspectiegegevens. De Inspectie kan namen van gecontroleerde ondernemingen bekend maken, bijvoorbeeld als zij werknemers onderbetalen.
Werkgevers- en werknemersorganisaties en de Inspectie SZW gaan informatie uitwisselen als wordt vermoed dat een werkgever de CAO-afspraken niet nakomt.
Mogelijkheid voor verlenging van algemeen verbindendverklaring van een CAO die stilzwijgend is verlengd. Op die wijze wordt de CAO-handhaving en –naleving verbeterd.

Nu het wetsvoorstel unaniem door de Tweede Kamer is aanvaard, mag aangenomen worden dat de Eerste Kamer de wet zal aannemen en dat dus per 1 juli 2015 allerlei constructies om minder dan het minimum loon te betalen aangepakt kunnen worden en ook dat opdrachtgevers aansprakelijk zullen worden voor misstanden.

De WAS richt zich niet alleen tegen de bouw- en uitzendsector maar heeft een breder bereik. In beginsel krijgen alle werkgevers die personeel inlenen met de WAS te maken.

Bij de behandeling van de WAS in de Eerste Kamer op 26 mei liet de minister weten dat de ketenaansprakelijkheid voor opdrachtgevers voor de correcte uitbetaling van het CAO-loon door opdrachtnemers niet van toepassing zal zijn op transport- of expeditieovereenkomsten, dit gelet ook op de complexiteit en aard van de transportketens.

De WAS blijft in zoverre wel relevant voor de transportsector dat een werknemer op vergelijkbare manieren als in andere sectoren gebruik kan maken van de ketenaansprakelijkheid als in de transportsector door de opdrachtgever gebruik wordt gemaakt van overeenkomsten van opdracht of van aannemingen van werk. Volgens de minister komen daar de gebruikelijke contractvormen voor het laten verrichten van arbeid voor in aanmerking.

Verder heeft de minister de Eerste Kamer toegezegd dat een deel van de WAS later ingaat. Dat betreft de technische bepalingen die gevolgen hebben voor de uitbetaling van loon. Omdat de nieuwe wet op 1 juli a.s. zou moeten ingaan, zouden werkgevers onvoldoende tijd hebben gehad hun loonadministratie voor die tijd nog aangepast te krijgen, aldus de Eerste Kamer. In een aantal sectoren worden keurmerken ontwikkeld die nog niet af zijn. De Senaat had verzocht de hele wet een half jaar uit te stellen maar daarin is de minister niet meegegaan. De Kamer zal deze week over het wetsvoorstel stemmen en verwacht mag worden dat het wordt aangenomen.